Charakterystyka Zakładów Przemysłu Chemicznego CHEMPOL S.A.
Zakłady Przemysłu Chemicznego „CHEMPOL” S.A. mają za sobą ponad 40 lat historii. Aktem powołującym Przedsiębiorstwo pod nazwą «Zakłady Przemysłu Chemicznego „CHEMPOL” w budowie» z siedzibą w Biedrusku koło Poznania było Zarządzenie Ministra Przemysłu Chemicznego z dnia 21 kwietnia 1961 roku. Jako przedmiot działania Przedsiębiorstwa ustalono „prowadzenie budowy zakładów chemicznych, a następnie stopniowa eksploatacja uruchamianych urządzeń”. W konsekwencji ukończenia budowy 16 października 1968 roku zmieniona została nazwa Przedsiębiorstwa na «Zakłady Przemysłu Chemicznego „CHEMPOL”», jak również określono przedmiot działania Przedsiębiorstwa – „wytwarzanie nawozów azotowych oraz docelowo produktów nienawozowych (chemicznych)”. W roku 1992 «Zakłady Przemysłu Chemicznego „CHEMPOL”» zostały przekształcone w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa, która z mocy prawa wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki przekształconego przedsiębiorstwa państwowego. Dnia 31 sierpnia 1992 roku Sąd Rejestrowy w Poznaniu, XXII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego zarejestrował Spółkę «Zakłady Przemysłu Chemicznego „CHEMPOL” Spółka Akcyjna» i wykreślił przekształcone przedsiębiorstwo państwowe. Zgodnie z przepisami Ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, a także zgodnie z postanowieniami Aktu Przekształcenia oraz Statutu Spółki, fundusz założycielski i fundusz przedsiębiorstwa, których suma na dzień przekształcenia ZPC „CHEMPOL” wynosiła 181.349.373 zł., utworzyły kapitał własny ZPC „CHEMPOL” S.A. obejmujący kapitał zakładowy i zapasowy. Określono także, że kapitał zakładowy Spółki będzie wynosił 136.000.000 zł., zaś pozostała część kapitału własnego będzie tworzyła kapitał zapasowy. W dniu przekształcenia kapitał zakładowy został podzielony na 13.600.000 akcji serii A o wartości nominalnej 10 zł. każda. Wszystkie akcje objął Skarb Państwa.
Zarządzanie ZPC „CHEMPOL” S.A. odbywa się zgodnie z zasadami wynikającymi z Ksh. Organami Spółki są: Zarząd, Rada Nadzorcza i Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy (WZA). System zarządzania w Spółce oparty jest na strukturze liniowo-sztabowej. Zakres obowiązków, uprawnień i odpowiedzialności poszczególnych jednostek organizacyjnych określa regulamin organizacyjny. Za jednostki organizacyjne Spółki przyjmuje się: piony kierowane przez dyrektorów, biura kierowane przez szefów oraz działające w strukturze pionów oraz biur działy, zakłady i wytwórnie kierowane przez kierowników. Dyrektorzy pionów, szefowie biur i kierownicy jednostek organizacyjnych obowiązani są do przeprowadzania w kierowanym przez siebie obszarze działalności Spółki samokontroli i samooceny poprawności, zasadności i efektywności przyjętych rozwiązań, ich zgodności z obowiązującymi normami i przepisami.
ZPC „CHEMPOL” S.A. zatrudniały na dzień 31 grudnia 2002, 2003 i 2004 roku odpowiednio 3.937, 3.874 i 3.759 pracowników. Ze względu na produkcyjny charakter prowadzonej przez Spółkę działalności, w strukturze zatrudnienia zdecydowaną przewagę stanowią osoby zatrudnione na stanowiskach robotniczych. Ich udział w ogólnej liczbie zatrudnionych w latach 2002-2004 wynosił ponad 68,8%. Spółka, w ramach przyjętego programu restrukturyzacji zatrudnienia, dąży do zmniejszenia zatrudnienia przez naturalne odejścia pracowników na emerytury, przy jednoczesnym ograniczaniu zatrudniania pracowników z zewnątrz. Uzupełnianie niezbędnych stanowisk pracy odbywa się przez przeniesienie i przekwalifikowanie pracowników bądź łączenie specjalizacji i zawodów. Przyjęcia nowych pracowników ograniczono do pracowników wysoko kwalifikowanych, których nie można pozyskać spośród załogi. W efekcie realizacji powyższej polityki w roku 2004 zatrudnienie zmniejszyło się o 4,52% w stosunku do roku 2002.
Wynagrodzenie za pracę w Spółce ustalane jest na podstawie rodzaju wykonywanej pracy, kwalifikacji wymaganych do jej wykonania, a także na podstawie ilości i jakości świadczonej pracy. W zależności od zajmowanego stanowiska w skład wynagrodzenia pracownika wchodzą lub mogą wchodzić: wynagrodzenie zasadnicze, premie, nagrody, dodatki, np. za staż pracy.
ZPC „CHEMPOL” S.A. działają w branży wielkiej syntezy chemicznej – mianem wielkiej syntezy chemicznej określa się produkcję wielotonażową obejmującą petrochemikalia oraz produkcję nawozową. Spółka prowadzi działalność produkcyjną, usługową i handlową (w tym również w zakresie importu i eksportu). Portfel asortymentowy Spółki obejmuje dwie podstawowe grupy produktów, a mianowicie: produkty nawozowe – mocznik, saletrę amonową, siarczan amonowy, roztwór saletrzano-mocznikowy (RSM) oraz produkty nienawozowe (chemikalia) – kaprolaktam, melaminę, nadtlenek wodoru, nadboran sodu, dwutlenek węgla. Obok wyżej wymienionych głównych produktów Spółka wytwarza także: roztwór mocznika, kwas azotowy, saletrę amonową w roztworze, suchy lód, amoniak w butlach, kwas siarkowy, siarczan hydroksyloaminy, cykloheksan, azot ciekły, wodę amoniakalną, worki polietylenowe, folię, energię elektryczną i cieplną oraz inne media.
W roku 2004 największy udział (94,69%) w przychodach Spółki w ujęciu ilościowym miały produkty nawozowe. Relatywnie niska cena jednostkowa nawozów spowodowała, że ich sprzedaż stanowi 58,38% wartości sprzedaży ogółem. Pozostałe 41,62% przychodów Spółka uzyskała ze sprzedaży produktów nienawozowych. Ilościowy udział chemikaliów w przychodach ze sprzedaży w roku 2004 wynosi 5,31%. Wartościowy i ilościowy udział produktów w strukturze sprzedaży Spółki w roku 2004 został przedstawiony w tabeli 5.
Tabela 5.
Wartościowy i ilościowy udział produktów w strukturze sprzedaży ZPC „CHEMPOL” S.A. w 2004 r.
| Wyszczególnienie | Udział wg wartości sprzedaży | Udział wg ilości sprzedaży |
| Mocznik | 14,87% | 17,48% |
| Saletra amonowa | 24,36% | 39,72% |
| Siarczan amonowy | 2,92% | 8,69% |
| RSM | 16,23% | 28,80% |
| Melamina | 10,77% | 1,43% |
| Kaprolaktam | 28,62% | 3,08% |
| Nadtlenek wodoru | 1,00% | 0,35% |
| Nadboran sodu | 1,23% | 0,45% |
| Razem | 100% | 100% |
Źródło: Opracowanie własne.
Podstawowym rynkiem zbytu dla produktów nawozowych wytwarzanych przez Spółkę jest rynek krajowy, natomiast w przypadku produktów chemicznych ważniejszą rolę odgrywają rynki eksportowe. W latach 2002-2004 od 34,5% do 42,8% przychodów Spółki pochodziło ze sprzedaży krajowej produktów nawozowych, od 16,1% do 16,4% ze sprzedaży krajowej produktów chemicznych, od 11,4% do 21,5% z eksportu nawozów, od 18,9% do 22,5% z eksportu chemikaliów. Wartość i strukturę przychodów ze sprzedaży Spółki w podziale na kraj i eksport w latach 2002-2004 przedstawiono w tabeli 6.
Tabela 6.
Wartość i struktura przychodów ze sprzedaży ZPC „CHEMPOL” S.A. w podziale na kraj i eksport w latach 2002-2004 (w tys. zł.)
| Wyszczególnienie | 2002 r. | 2003 r. | 2004 r. | |||
| Kraj | Eksport | Kraj | Eksport | Kraj | Eksport | |
| Produkty nawozowe | 354.977 | 187.872 | 388.404 | 103.867 | 492.207 | 286.175 |
| Produkty nienawozowe | 166.330 | 222.331 | 146.599 | 204.506 | 217.501 | 251.708 |
| Pozostałe produkty i towary | 86.588 | 9.606 | 58.369 | 6.375 | 76.618 | 5.602 |
| Razem | 607.895 | 419.809 | 593.372 | 314.748 | 786.326 | 543.485 |
| Udział % w sprzedaży ogółem | 59,2% | 40,8% | 65,3% | 34,7% | 59,1% | 40,9% |
Źródło: Opracowanie własne.
Znaczna część przychodów (34,7%-40,9%) ZPC „CHEMPOL” S.A. w latach 2002-2004 pochodziła ze sprzedaży eksportowej. Najważniejszymi zagranicznymi rynkami zbytu były kraje: Europy Zachodniej (47% przychodów z eksportu), Dalekiego Wschodu (29%), Europy Wschodniej (10%), Ameryki Północnej (8%), Ameryki Łacińskiej (5%), Bliskiego Wschodu (1%). Kierunki eksportu poszczególnych produktów Spółki według przychodów w roku 2004 zamieszczono w tabeli 7.
Tabela 7.
Kierunki eksportu poszczególnych produktów ZPC „CHEMPOL” S.A. (wg przychodów) w roku 2004
| Wyszczególnienie | Europa Zachodnia | Ameryka Północna | Ameryka Łacińska | Europa Wschod. | Daleki Wschód | Pozostałe regiony |
| Mocznik | 68,70% | | 8,90% | 22,40% | | |
| Saletra amonowa | 91,10% | | | 8,30% | | 0,60% |
| Siarczan amonowy | 14,60% | | 80,10% | 0,40% | | 4,90% |
| RSM | 67,90% | 34,60% | | 7,50% | | |
| Melamina | 77,60% | | | 22,40% | | |
| Kaprolaktam | 13,70% | 0,50% | 1,20% | 6,80% | 76,40% | 1,40% |
| Nadtlenek wodoru | 44,20% | | | 55,80% | | |
| Nadboran sodu | 19,70% | | | 80,30% | | |
| Dwutlenek węgla | | | | 100,00% | | |
Źródło: Opracowanie własne.
ZPC „CHEMPOL” S.A. w zakresie źródeł zaopatrzenia współpracują zarówno z krajowymi, jak i zagranicznymi dostawcami surowca. Ponadto, z uwagi na powiązania strumieni technologicznych, znaczna część bazy surowcowej znajduje się wewnątrz Spółki – są to półprodukty wytwarzane w ramach produkcji nawozowej. Podstawę bazy surowcowej ZPC „CHEMPOL” S.A. stanowią:
gaz ziemny (podstawowy surowiec do wytwarzania nawozów) – jedynym dostawcą gazu ziemnego do Spółki jest Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo (PGNiG). Wartość dostaw gazu ziemnego w latach 2002-2004 stanowiła 43,55%-48,77% wartości dostaw ogółem;
benzen (podstawowy surowiec do wytwarzania kaprolaktamu) – popyt Spółki na benzen zaspakajany jest przez produkcję krajową i import. W roku 2004 głównym dostawcą benzenu do Spółki był PKN ORLEN (60% surowca). Pozostałe 40% benzenu Spółka importowała z Czech, Niemiec i Ukrainy. Udział benzenu w latach 2002-2004 nie przekraczał 10% wartości dostaw ogółem;
boraks (podstawowy surowiec do wytwarzania nadboranu sodu) – w roku 2004 stosowany przez Spółkę boraks pochodził z importu z USA i Turcji. Spółka zaopatrywała się w boraks w amerykańskiej firmie BORAKS (88% surowca) i w tureckiej firmie ETIMINE (12% surowca). Udział boraksu w wartości dostaw ogółem w latach 2002-2004 nie przekraczał 10%;
siarka (surowiec pomocniczy w wytwarzaniu kaprolaktamu) – zapotrzebowanie Spółki na siarkę jest zaspakajane przez produkcję krajową. W roku 2004 dostawcami 86,2% oraz 13,8% zużytej przez Spółkę siarki były odpowiednio KiZPS SIARKOPOL w Tarnobrzegu oraz KiZCS SIARKOPOL w Grzybowie. Udział siarki w latach 2002-2004 nie przekraczał 10% wartości dostaw ogółem;
energia w postaci pary technologicznej oraz energia elektryczna – para technologiczna zużywana przez Spółkę pochodzi w całości z własnej elektrociepłowni. W przypadku energii elektrycznej własna elektrociepłownia pokrywa tylko część potrzeb Spółki, natomiast pozostała część nabywana jest od Poznańskich Zakładów Energetycznych S.A.. Wartość dostaw energii elektrycznej w latach 2002-2004 stanowiła 15,26%-16,46% wartości dostaw ogółem.
W latach 2002-2004 ZPC „CHEMPOL” S.A. prowadziły liczne prace badawczo-rozwojowe, głównie na rzecz już istniejących instalacji do wytwarzania produktów chemicznych. W wyniku prac badawczo-rozwojowych:
podwyższono, poprzez poprawę procedur technologicznych, roczną zdolność produkcyjną instalacji melaminy I z 24 do 28 tys. ton;
podwyższono, poprzez wprowadzenie ulepszeń do procesu produkcyjnego, roczną zdolność produkcyjną instalacji kaprolaktamu do 63 tys. ton;
obniżono energochłonność produkcji technologicznej nawozów i chemikaliów;
przygotowano podstawy techniczne i technologiczne do znacznej intensyfikacji procesu produkcji nadtlenku wodoru;
ograniczono zużycie wód powierzchniowych o około 30%;
wdrożono koncepcję ograniczenia o około 90% zużycia wód głębinowych.
ZPC „CHEMPOL” S.A. posiadają 27 patentów na wynalazki, które dotyczą głównie udoskonaleń i innowacji wprowadzonych do technologii produkcji. Niektóre z opatentowanych rozwiązań nie są wdrażane przez Spółkę ze względu na wysokie koszty. Główne znaczenie patentów dla działalności Spółki przejawia się przy sprzedaży licencji na technologie produkcji innym podmiotom – technologie, które zawierają opatentowane udoskonalenia przynoszą większe zyski niż technologie, które takich udoskonaleń nie zawierają.
Działalność inwestycyjna prowadzona przez ZPC „CHEMPOL” S.A. w latach 2002-2004 pochłonęła nakłady w wysokości ponad 350 milionów złotych i obejmowała zadania zrealizowane lub nadal kontynuowane związane z:
rozszerzeniem profilu produkcyjnego i rozbudową zdolności produkcyjnych – budowa wytwórni melaminy II, intensyfikacja produkcji kaprolaktamu, budowa instalacji nadboranu sodu, rozbudowa wytwórni mocznika;
ochroną środowiska – realizacja Ekologicznego Programu Dostosowawczego;
zapewnieniem ciągłości ruchu pracy instalacji produkcyjnych oraz ochroną i bezpieczeństwem pracy – system automatyki z komputerowym sterowaniem procesu produkcji w zakładzie azotu II i kaprolaktamu, instalacja odpylania w pakowni zakładu mocznika, instalacja redukcji gazu średnio- i niskociśnieniowego, rozbudowa systemu sygnalizacji alarmu przeciwpożarowego;
rozbudową sieci sprzedaży produktów – Spółka wspólnie z Zarządem Portu Gdynia S.A. utworzyła terminal przeładunkowy produktów sypkich i płynnych.
Spośród przeprowadzonych przez Spółkę inwestycji w latach 2002-2004 do najważniejszych należy zaliczyć budowę wytwórni melaminy II i realizację Ekologicznego Programu Dostosowawczego.
W okresie gwałtownego wzrostu zapotrzebowania na melaminę Spółka nie zawsze była w stanie zaspokoić potrzeby rynku krajowego i eksportowego. Z uwagi na konieczność wywiązania się z wcześniej poczynionych uzgodnień eksportowych Zarząd Spółki podjął decyzję o uruchomieniu nowej linii produkcji melaminy II o zakładanej zdolności produkcyjnej 30 tys. ton rocznie. W roku 2002 ZPC „CHEMPOL” S.A. (jako Licencjobiorca) zawarły umowę licencyjną z włoskim przedsiębiorstwem Eurotecnica Contractors and Engineers S.p.A. (Licencjodawcą) na budowę wytwórni melaminy II i rozpoczęły budowę wytwórni według projektu Licencjodawcy. Pod koniec drugiego kwartału 2005 roku nastąpiło zakończenie budowy i rozruchu mechanicznego instalacji melaminy II oraz przystąpiono do rozruchu technologicznego. Dojście do pełnej zdolności produkcyjnej instalacji zostało zaplanowane na trzeci kwartał 2005 roku. Obecnie Spółka ze zdolnościami produkcyjnymi na poziomie 58 tys. ton rocznie (instalacja melaminy I i melaminy II) jest jedynym krajowym i piątym największym producentem melaminy na świecie. Udział Spółki w europejskich zdolnościach produkcyjnych szacowany jest na około 15%, w światowych na około 7,5%.
ZPC „CHEMPOL” S.A. jako jedne z pierwszych w polskim przemyśle chemicznym podjęły kompleksowe działania proekologiczne. Już w roku 1987 ustalono w Spółce „Program Ochrony Środowiska na lata 1987-1994”. Program ten uaktualniano i weryfikowano z upływem lat, w wyniku czego w roku 2001 powstał Ekologiczny Program Dostosowawczy obejmujący zadania z zakresu ochrony powietrza, gospodarki ściekowej, gospodarki odpadami i strefy ochronnej. Powyższe zadania mają być realizowane zgodnie z ustalonym harmonogramem, pod ścisłą kontrolą służb ochrony środowiska. Zakończenie realizacji Programu ustalono na rok 2006. Zaawansowanie działań proekologicznych w Spółce oraz przyjęcie zobowiązań w postaci Programu Dostosowawczego spowodowały, że Główny Inspektor Ochrony Środowiska w lipcu 2003 roku podjął decyzję o warunkowym skreśleniu Spółki z „Listy 80 najbardziej uciążliwych zakładów dla środowiska w skali kraju”. Raport o zakończeniu realizacji Programu będzie równoznaczny z ostatecznym wykreśleniem Spółki z „Listy 80”.
Główne kierunki strategii rozwoju Spółki na najbliższe lata to:
dywersyfikacja produktowa – biorąc pod uwagę znacznie wyższą rentowność chemikaliów niż nawozów, strategia rozwoju Spółki zakłada dywersyfikację portfela asortymentowego w kierunku zwiększania w nim udziału produktów chemicznych. W najbliższych latach Spółka będzie umacniać swoją pozycję wśród producentów melaminy, kaprolaktamu oraz związków nadtlenowych;
utrzymanie pozycji lidera na krajowym rynku nawozów – Spółka jest dominującym producentem nawozów w Polsce. Mimo niskiej rentowności nawozy stanowią istotne źródło przychodów Spółki (ok. 60%), dlatego też będzie ona umacniać swoją pozycję na krajowym rynku nawozowym;
finansowanie planu inwestycyjnego przez ofertę publiczną – branża chemiczna charakteryzuje się wysoką kapitałochłonnością. Dzięki dokapitalizowaniu przez giełdę Spółka będzie mogła rozpocząć realizację zamierzeń inwestycyjnych, które zmienią jej strukturę produkcji oraz rentowność;
optymalizacja polityki pieniężnej i restrykcyjna polityka kosztowa – ważnym elementem strategii Spółki jest zwiększanie rentowności poprzez obniżkę kosztów stałych i optymalizację zarządzania kapitałem obrotowym;
polityki szczególnej dbałości o ochronę środowiska – Spółka podjęła kompleksowe działania proekologiczne w drodze realizacji Ekologicznego Programu Dostosowawczego. Zarząd Spółki planuje dalszą realizację Programu.
Zamierzenia inwestycyjne ZPC „CHEMPOL” S.A. na lata 2006-2010 są skierowane przede wszystkim na rozbudowę zdolności produkcyjnych w zakresie wytwarzania melaminy – modernizację najstarszej linii produkcyjnej melaminy I i zwiększenie jej zdolności wytwórczych z 28 do 32 tys. ton rocznie oraz budowę nowej linii produkcyjnej melaminy III o zdolności wytwórczej 30 tys. ton rocznie. Spółka posiada wieloletnie doświadczenie w produkcji i sprzedaży melaminy, doświadczoną kadrę i praktyczną znajomość rynków. Spółka posiada również dogodne położenie geograficzne, teren pod lokalizację nowej wytwórni, zaplecze logistyczne i bazę transportową oraz wszystkie niezbędne media i surowce – cały ciąg produkcyjny melaminy jest wewnątrz Spółki, co wpływa korzystnie na koszty produkcji. Według informacji posiadanych przez Spółkę, światowy przyrost popytu na melaminę do roku 2014 prognozowany jest w wysokości 4,5% rocznie. W roku 2004 światowe zdolności produkcyjne melaminy nieznacznie przewyższały popyt na ten produkt. W roku tym Spółka sprzedała w kraju 18, a na eksport 10 tys. ton melaminy i kolejny raz zmuszona była ograniczyć eksport melaminy z uwagi na rosnący popyt krajowy – w latach 1995-2004 zużycie melaminy w Polsce wzrosło z niespełna 4 tys. ton do niemal 30 tys. ton rocznie. Ze względu na ponadprzeciętną rentowność sprzedaży melaminy, efekty inwestycji w kompleks melaminowy obejmują poprawę wyników finansowych oraz wzrost wartości Spółki po 2010 r.. Ponadto w konsekwencji realizacji kompleksu Spółka osiągnie zdolności produkcyjne na poziomie 92 tys. ton rocznie, co wzmocni jej pozycję na rynku producentów melaminy z obecnych 7,5% do 11% światowych zdolności produkcyjnych oraz z 15% do 22% zdolności europejskich. Szacuje się, że Spółka będzie trzecim największym producentem melaminy na świecie. Łączne nakłady na realizację kompleksu melaminowego wyniosą około 370 mln. zł., z czego na modernizację instalacji melaminy I przeznaczonych zostanie 55 min. zł., a na budowę instalacji melaminy III około 315 min. zł.. Inwestycje w kompleks melaminowy finansowane będą przez wpływy z emisji akcji serii B, ze środków własnych oraz w oparciu o kredyty.
W czerwcu 2005 roku NWZA Spółki podjęło Uchwałę Nr 4 dotyczącą:
wprowadzenia do publicznego obrotu 13.600.000 akcji serii A (akcji już istniejących, stanowiących własność Skarbu Państwa) o wartości nominalnej 10 zł. każda. W ramach oferty sprzedaży zaproponowanych zostanie do 4.750.000 akcji, natomiast 8.850.000 akcji serii A nie zostanie objętych ofertą sprzedaży;
podwyższenia kapitału zakładowego do maksymalnej wysokości 163.200.000 zł. w drodze emisji do 2.720.000 akcji zwykłych na okaziciela serii B o wartości nominalnej 10 zł. każda. Akcje nowej emisji zostaną wprowadzone do publicznego obrotu w ramach publicznej subskrypcji.
Odpowiedni fragment wyżej wymienionej Uchwały Nr 4 stwierdza, iż: upoważnia się i zobowiązuje Zarząd do podjęcia wszelkich niezbędnych działań mających na celu wprowadzenie akcji serii A i akcji serii B do publicznego obrotu oraz do obrotu na Giełdzie Papierów Wartościowych S.A. w Warszawie. Zamiarem Wprowadzającego (Ministra Skarbu Państwa) w imieniu Spółki akcje serii A do obrotu jest przydzielenie takiej ich liczby, by po przeprowadzeniu oferty Skarb Państwa posiadał ponad 50% pakiet akcji, przy jednoczesnej możliwości zaoferowania maksymalnej liczby akcji serii B. Celem, który przyświecał Spółce przy podejmowaniu decyzji odnośnie wprowadzenia jej akcji do obrotu, było pozyskanie środków na realizację szeroko zakrojonego programu inwestycyjnego. Wprowadzenie akcji do obrotu umożliwi ponadto dostęp do dodatkowych źródeł finansowania w formie kolejnych emisji akcji, podniesie prestiż i wzmocni pozycję Spółki w oczach kontrahentów.
Na podstawie przeprowadzonej analizy zarządzania zasobami finansowymi, w oparciu o dane finansowe ZPC „CHEMPOL” S.A. (bilans, rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów pieniężnych – odpowiednio załącznik I, II, III), można stwierdzić, że w roku 2004 Spółka odnotowała następujące zmiany w stosunku do roku 2003: wzrost sumy bilansowej o 26,3%, wzrost przychodów netto ze sprzedaży o 46,4%, wzrost zysku na sprzedaży o 323,3%, wzrost zysku na działalności operacyjnej o 483,5%, obniżenie kosztów finansowych o 7,8%, wzrost zysku netto o 1.147,6%, z 4.334 tys. zł. do poziomu 54.069 tys. zł.. Wartość oraz dynamikę zmian podstawowych pozycji sprawozdania finansowego, charakteryzujących sytuację finansową Spółki w latach 2002-2004, prezentuje tabela 8.
Tabela 8.
Wartość i dynamika zmian podstawowych pozycji sprawozdania finansowego ZPC „CHEMPOL” S.A. w latach 2002-2004
| Wyszczególnienie | 2002 r. (w tys. zł.) | 2003 r. (w tys. zł.) | 2004 r. (w tys. zł.) | Dynamika 2003/2002 rok (w %) | Dynamika 2004/2003 rok (w %) |
| Przychody netto ze sprzedaży tow. i prod. | 1.027.704 | 908.120 | 1.329.811 | 88,36 | 146,44 |
| Koszt sprzedanych tow. i prod. | 816.650 | 743.664 | 1.016.699 | 91,06 | 136,72 |
| Zysk na sprzedaży | 46.898 | 26.370 | 111.619 | 56,23 | 423,28 |
| Pozostałe koszty operacyjne | 11.288 | 13.783 | 12.019 | 122,10 | 87,20 |
| Zysk na działalności operacyjnej | 45.501 | 17.722 | 103.400 | 38,95 | 583,46 |
| Koszty finansowe | 44.379 | 42.527 | 39.228 | 95,83 | 92,24 |
| Zysk netto | 14.546 | 4.334 | 54.069 | 29,80 | 1.247,55 |
| Majątek trwały | 558.817 | 553.757 | 678.530 | 99,10 | 122,53 |
| Majątek obrotowy | 304.545 | 284.219 | 379.436 | 93,33 | 133,50 |
| Kapitał własny | 549.473 | 550.887 | 604.859 | 100,26 | 109,80 |
| Zobowiązania długoterminowe | 88.564 | 91.379 | 223.775 | 103,18 | 244,89 |
| Zobowiązania krótkoterminowe | 178.561 | 164.105 | 192.713 | 91,90 | 117,44 |
Źródło: Opracowanie własne.
W strukturze aktywów Spółki dominuje majątek trwały. Jego udział w całym analizowanym okresie oscylował w granicach 64,1%-66,1% (z czego według stanu na 31.12.2004 roku 97,8% stanowił rzeczowy majątek trwały). Udział majątku obrotowego w aktywach Spółki w latach 2002-2004 nie ulegał większym wahaniom i wynosił od 33,9% do 35,9% wartości aktywów. Zmianie ulegała natomiast struktura tej pozycji. W roku 2002 największą część majątku obrotowego stanowiły zapasy (47,4%), zaś udział należności krótkoterminowych wynosił 31,4% (z czego 44,3% to należności walutowe). W roku 2004 udział zapasów w strukturze majątku obrotowego obniżył się do 29,9%, przy wzroście udziału należności krótkoterminowych do 38,8% (z czego 22,2% stanowiły należności walutowe). Powyższe zmiany spowodowane zostały usprawnieniem gospodarki materiałowej z jednej strony oraz wzrostem nominalnej wartości należności z drugiej. Warto również podkreślić, iż udział środków pieniężnych w majątku obrotowym Spółki zwiększył się w wyniku wzrostu przychodów z 14,3% w roku 2002 do 24,5% w roku 2004.
Głównym źródłem finansowania działalności Spółki w latach 2002-2004 był kapitał własny. Według stanu na dzień 31.12.2004 roku jego wartość wynosiła 604.859 tys. zł., co stanowiło prawie 57,2% wartości pasywów. Uwagę zwrócić należy na stosunkowo wysoką dynamikę zobowiązań długoterminowych, których wartość zwiększyła się o 152,7%, z 88.564 tys. zł. w roku 2002 do 223.775 tys. zł. w roku 2004. Zobowiązania te są efektem finansowania instalacji melaminy II, mają charakter kapitału stałego i stanowią długoterminowe kredyty bankowe o pozostającym w dniu 31.12.2004 roku okresie spłaty powyżej pięciu lat. W całym analizowanym okresie udział zobowiązań krótkoterminowych w strukturze pasywów Spółki oscylował w granicach 18%-20,7%, przy czym od 29,4% do 43,1% wartości zobowiązań krótkoterminowych stanowiły zobowiązania walutowe. W latach 2002-2004 udział kapitału obcego nie przekraczał 2/3 ogółu pasywów, co oznacza, że Spółka zachowała bezpieczną strukturę finansowania działalności.
W wyniku zmniejszenia skali sprzedaży o 11,64%, w roku 2003 nastąpiło obniżenie opłacalności prowadzonej przez Spółkę działalności w stosunku do roku poprzedniego. Wartość kosztów sprzedanych towarów i produktów w wyżej wymienionym okresie uległa obniżeniu o 8,94%, czyli w mniejszym stopniu niż wynosił spadek przychodów ze sprzedaży. Ponadto w roku 2003 nastąpił 22% wzrost pozostałych kosztów operacyjnych. W efekcie powyższych zmian zysk na sprzedaży spadł o 43,8%, a zysk operacyjny o 61,1%. Działania nakierowane na redukcję kosztów stałych oraz wysoka dynamika sprzedaży pozwoliły w kolejnym roku osiągnąć wysoki poziom opłacalności produkcji. Przy wzroście sprzedaży o 46,4% w roku 2004 w stosunku do roku 2003, zysk na sprzedaży wzrósł o 323,3%, a zysk operacyjny o 483,5%.
Możemy wyróżnić dwie grupy czynników powodujących wysokie ryzyko dla działalności ZPC „CHEMPOL” S.A., a mianowicie czynniki związane: z otoczeniem gospodarczym Spółki oraz z działalnością Spółki. Do najważniejszych czynników ryzyka związanych z otoczeniem gospodarczym Spółki należy zaliczyć:
politykę gospodarczą wobec sektora wielkiej syntezy chemicznej – polityka państwa w zakresie kształtowania cen gazu ma bezpośrednie przełożenie na rentowność Spółki. Istotne znaczenie dla Spółki mieć będzie zatem polityka państwa w zakresie kształtowania cen gazu oraz restrukturyzacja PGNiG;
zmniejszenie popytu na sprzedaż nawozów – głównym rynkiem zbytu dla nawozów z Biedruska jest obecnie i będzie w przyszłości Polska. Krajowy popyt na nawozy, biorąc pod uwagę poziom ich zużycia w Europie Zachodniej (130 kg/ha) i w Polsce (89 kg/ha), będzie rosnąć. Istnieje ryzyko, że mała siła nabywcza rolników nie wywoła wystarczającego wzrostu popytu na nawozy, co może spowodować spadek ich cen i mieć niekorzystny wpływ na rentowność Spółki;
zmniejszenie popytu na sprzedaż chemikaliów – głównym rynkiem zbytu produktów chemicznych wytwarzanych przez Spółkę jest rynek zagraniczny. W latach 2002-2004 eksport chemikaliów stanowił ok. 20% przychodów Spółki. Światowe wahania popytu na chemikalia mają duże, a w wyniku realizacji strategii dywersyfikacji produkcji będą mieć coraz większe znaczenie dla Spółki;
zmianę cen produktów i surowców – gaz ziemny jest podstawowym surowcem w produkcji nawozów. Udział kosztów gazu w kosztach produkcji nawozów stanowi ok. 40%, co oznacza, że wszelkie zmiany cen gazu mogą stanowić czynnik zagrożenia dla wyników Spółki – wzrost cen nawozów nie zawsze nadąża za wzrostem cen gazu, co wpływa w istotny sposób na rentowność Spółki.
Wśród czynników ryzyka związanych z działalnością Spółki można wyróżnić:
bezpieczeństwo procesowe – w przemyśle wielkiej syntezy chemicznej stosuje się skomplikowane układy technologiczne – w przypadku wystąpienia zdarzenia losowego może nastąpić wyłączenie jednego lub kilku ciągów technologicznych. Ryzyko zatrzymania produkcji Spółka stara się eliminować przez kompleksowy system zarządzania jakością i bezpieczeństwem, który spełnia wszystkie normy krajowe oraz wymogi narzucone standardami międzynarodowymi;
uruchomienie instalacji według nowej technologii – wdrożenie nowej technologii jest złożonym przedsięwzięciem o charakterze techniczno-organizacyjnym. Przeprowadzenie procesu inwestycyjnego oraz uzyskanie założonych parametrów (np. jakości produktu, wydajności instalacji) w określonym czasie poddane jest ryzyku wynikającemu z niezawodności każdego z elementów procesu;
wahania kursów walut – w związku z tym, że ok. 15% bazy surowcowej Spółki pochodzi z importu i ok. 40% wytworzonych produktów jest przedmiotem eksportu, w przypadku gwałtownych zmian kursów walut Spółka może ponieść znaczne straty z tytułu różnic kursowych. Udział eksportu w przychodach Spółki wiąże się z ryzykiem wzrostu wartości złotego w stosunku do walut obcych. Z kolei udział importu w kosztach Spółki wiąże się z ryzykiem spadku wartości złotego w stosunku do walut obcych. Celem zmniejszenia ewentualnego negatywnego wpływu ryzyka walutowego na osiągane wyniki, Spółka stosuje zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrze instrumenty zabezpieczające;
ochrona środowiska – sytuacja formalnoprawna w zakresie emisji zanieczyszczeń, gospodarki wodnościekowej, gospodarki odpadami jest w Spółce w pełni uregulowana. Nie można jednak wykluczyć pojawienia się w przyszłości roszczeń związanych z negatywnym oddziaływaniem Spółki na środowisko. Problemem może być również konieczność dostosowania się do nowych wymagań w zakresie dopuszczalnego poziomu zanieczyszczeń;
realizacja programu inwestycyjnego – Spółka realizuje wieloletni program inwestycyjny, którego głównym zadaniem jest rozwój produkcji melaminy. Ryzykiem dla Spółki może być uruchomienie nowych instalacji melaminy przez firmy konkurencyjne i w efekcie nieuwzględniony przez Spółkę spadek cen produktu;
realizacja długoterminowych umów dostaw – Spółka gwarantuje niektórym ze swych stałych odbiorców pokrycie ewentualnych kosztów powstałych w wyniku nie wywiązywania się ze zobowiązań dostaw. Gwarancje te ograniczają się do wysokości różnic związanych z zakupem produktu z innego źródła.
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.